Recepta niestety ma swój termin ważności - nie ważne, czy jest wystawiona w formie elektronicznej czy papierowej. Po upływie określonego terminu, uzależnionego np. od rodzaju leku, nie ma już możliwości zrealizowania recepty bez wypisania nowego dokumentu lub wprowadzenia poprawek na starym. Recepta może być ważna 7, 30, 120 lub 365 dni - od czego zależy ten czas? Wyjaśniamy to w poniższym artykule, w którym odpowiemy także na pytanie co robić, kiedy termin realizacji recepty upłynął, a pacjent nie zdążył jej zrealizować.
Termin ważności e-recepty w naszym kraju jest regulowany przez Ustawę — Prawo farmaceutyczne oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2019 r., które zmieniło rozporządzenie w sprawie recept. Receptą nazywamy pisemne polecenie lekarza, które ma upoważniać pacjenta do wykupienia konkretnych leków - obecnie wystawiana jest elektronicznie, papierowe recepty wystawiane są w wyjątkowych sytuacjach. Pacjenci mają dostęp do swojej recepty dzięki Internetowemu Kontu Pacjenta znajdującemu się w witrynie pacjent.gov.pl. Ważność recepty elektronicznej jest ustalona na tych samych zasadach, jak było przy receptach papierowych.
Najważniejsza dla terminu ważności recepty jest data jej wystawienia. Można znaleźć ją online, w Internetowym Koncie Pacjenta, ale również na wydruku e-recepty - znajduje się w prawym górnym rogu, tuż pod kodem kredkowym. Termin ważności e-recepty wynosi zwykle 30 dni od momentu jej wystawienia. Jeżeli miesiąc jest dłuższy, to termin i tak się nie wydłuża - nadal recepta jest ważna przez 30 dni, czyli jeśli została wystawiona np. 22 sierpnia, to 21 września kończy się możliwość jej realizacji. Recepty ważne są przez 30 dni kalendarzowych.
Lekarz może przesunąć termin ważności recepty - dzięki temu będzie ona możliwa do zrealizowania później niż 30 dni od chwili jej wystawienia. Musi on nanieść na druk datę realizacji recepty. Wtedy pacjentowi przysługuje 30 dni na wykupienie leków od daty realizacji, uwzględnionej na recepcie.
Takie opóźnienie terminu realizacji wystawionej recepty jest istotne zwłaszcza dla pacjentów długotrwale przyjmujących dane leki. W takim wypadku lekarze wypisują dwie e-recepty - jedną z datą wystawienia, ważną 30 dni od wizyty, i kolejną mającą podaną późniejszą datę realizacji. Dzięki takiemu zabiegowi pacjent może pozwolić sobie na rozłożenie wydatków w czasie, a także na realizacje poszczególnych e-recept w różnych aptekach – nawet jeśli mają one ten sam kod. Recepty, na których uwzględniono późniejszą datą realizacji sprawdzają się także w przypadku takich leków, które posiadają krótki termin ważności.
Ważność recepty elektronicznej nie może być przesunięta, jeżeli zapisane na niej leki należą do grupy środków odurzających, psychotropowych lub tzw. prekursorów.
Istnieje kilka wyjątków od 30 dniowego okresu ważności e-recepty.
Pierwszy z nich obowiązuje antybiotyki, na których wykupienie przysługuje pacjentowi jedynie 7 dni.
Drugim odstępstwem od reguły są preparaty immunologiczne wytwarzane specjalnie dla pacjentów, np. środki odczulające lub szczepionki. Okres realizacji na takie leki wynosi 120 dni.
Recepta może obejmować kilka leków, np. wśród nich może znaleźć się antybiotyk. Na wykupienie antybiotyku przypada 7 dni, ale zwykły lek można wykupić w przeciągu 30 dni.
Sytuacja wygląda tak samo w przypadku preparatów immunologicznych – na wykupienie ich przysługuje pacjentowi 120 dni, nawet jeżeli inny lek na recepcie musi wykupić w ciągu 30 lub 7 dni.
Pacjenci chorujący na choroby przewlekłe przyjmują określone leki na stałe - najlepszym rozwiązaniem dla nich jest e-recepta z terminem ważności 365 dni. Aby taki czas ważności recepty mógł obowiązywać, lekarz musi zaznaczyć na dokumencie datę jego realizacji.
Na przykład, wypisując leki na choroby przewlekłe dnia 21 lipca 2025 r., lekarz może wpisać datę realizacji do 21 lipca 2026 r.
Należy jednak pamiętać o tym, że taka roczna e-recepta rządzi się swoimi prawami, tj. pierwsze opakowanie znajdującego się na recepcie leku trzeba wykupić przed upływem 30 dni, aby nie stracić tych 365 dni przysługujących na realizację recepty.
W razie spóźnienia, farmaceuta wydaje mniejszą ilość leku, ale przy wykupie kolejnych opakowań już jej nie zmniejsza.
E-recepta na 365 dni także jest możliwa do wystawienia z późniejszym terminem realizacji.
Należy jednak pamiętać, że e-recepta ważna 365 nie może być zrealizowana w całości podczas jednej wizyty w aptece. Jednorazowo można wykupić zapas leku na maksymalnie 180 dni. Kolejne opakowania tego samego leku z jednej recepty trzeba kupić w dokładnie tej samej aptece. Podczas konsultacji z lekarzem warto upewnić się, że zapisał on na recepcie, jak pacjent powinien przyjmować leki – w momencie, w którym nie określił on dawkowania, wszystkie opakowania muszą zostać wykupione w ciągu 30 dni.
Najprostszym sposobem na sprawdzenie ważności e-recepty jest wejście na Internetowe Konto Pacjenta przez portal pacjent.gov.pl - każdy użytkownik posiadający tam konto ma wgląd do swoich e-recept.
Po wejściu na rządową stronę pacjent.gov, należy kliknąć Logowanie na IKP – dostęp do IKP uzyskuje się przez Profil Zaufany lub e-dowód. Po zalogowaniu wyświetlają się wszystkie dostępne usługi. W oknie Recepty, po kliknięciu Zobacz, a następnie Moje recepty, wyświetlają się wszystkie e-recepty, zarówno te zrealizowane w całości lub części, jak i te, które zostały dopiero wystawione przez lekarza.
W lewym górnym rogu okna z receptą widnieje data jej wystawienia. W celu zobaczenia, czy recepta ma inny termin realizacji niż 30 dni od daty wystawienia, należy kliknąć Zobacz receptę, a następnie Pobierz receptę w PDF. W każdym momencie można sprawdzić ważność recepty na komputerze lub na telefonie.
Zakładanie Internetowego Konta Pacjenta nie należy do rzeczy obowiązkowych - nie każdy obywatel musi je posiadać. Każdy pacjent może poprosić, aby lekarz wydrukował mu dokument informacyjny zawierający datę wystawienia recepty. Wydruk nie jest potrzebny do realizacji recepty - wystarczy jedynie kod oraz PESEL.
Recepta transgraniczna to dokument, który daje pacjentowi możliwość zamówienia recepty w jednym z krajów należących do Unii Europejskiej oraz do wykupienia leków w innym państwie członkowskim. Obywatele Unii mogą otrzymać taki dokument na żądanie, po poinformowaniu lekarza. Ważność takiej recepty transgranicznej to 30 dni.
